Թարգմանչաց տոնին ընդառաջ. Թարգմանության պատմությունը աշխարհում

Թարգմանության համառոտ պատմությունը

Թարգմանությունը կատարվել է languagenetworkusa.com-ից՝անգլերեն լեզվից

Թարգմանել նշանակում է խորհրդանիշները մեկից մյուսը տեղափոխել կամ վերածել: Բայց ինչպիսի՞ն է թարգմանության պատմությունը: Թեև թարգմանության պատմությունը մի թեմա է, որը պատմաբաններն ու գիտնականները երկար ժամանակ քննարկել են, սակայն համընդհանուր համաձայնություն կա, որ թարգմանությունը շատ ավելի վաղ է ստեղծվել, քան Աստվածաշունչը: Մարդկային փոխգործակցության առաջին օրերից թարգմանությունը շարունակել է զարգանալ, այժմ ավելի քան երբևէ՝ թույլ տալով միջմշակութային փոխազդեցությունները, առևտուրը, տնտեսության գլոբալացումը և գիտելիքների փոխանակումը ժամանակի ընթացքում: Թարգմանության օգնությամբ աշխարհն ավելի շատ վերածվել է հալեցման կաթսայի։ Սա էլ իր հերթին թարգմանությունը դարձնում է ավելի անհրաժեշտ ծառայություն, որը ներառում է տարբեր տեսություններ, միջոցներ և քաղաքակրթություններ:

Թարգմանության վաղ պատմություն

Տարբեր տեսություններ են շրջապատում թարգմանությանը՝պատմության ընթացքում, ինչը հնարավորություն է տալիս պատկերացում կազմել, թե ինչպես, երբ և որտեղ է օգտագործվել թարգմանությունը: Նախ, «թարգմանություն» բառը առաջացել է լատիներեն արտահայտությունից, որը նշանակում է «բերել կամ տանել»: Երկրորդը, մեկ այլ բացատրող արտահայտություն է «մետաֆրազը», որը ծագել է հին հունարենից, որը նշանակում է «դիմաց խոսել»: Վերջապես, մետաֆրազ բառից մետաֆրազ բառն առաջացել է «բառ առ բառ թարգմանություն» իմաստով։

Ասում են, որ թարգմանությունը կատարվել է Միջագետքի դարաշրջանում, որտեղ Գիլգամեշը (շումերական բանաստեղծություն) թարգմանվել է ասիական լեզվով։ Այլ հին թարգմանչական աշխատանքներից են բուդդայական վանականները, որոնք հնդկական տեքստերը թարգմանում են չինարեն:

Ասում են, որ առաջին հայտնի թարգմանությունը եբրայերեն Աստվածաշնչն է, որը թվագրվում է 3-րդ դարով։ Ավելի շատ թարգմանության կարիքը շարունակում էր աճել հոգևոր տեսությունների և կրոնական տեքստերի ընդլայնման հետ մեկտեղ: Կրոնի արագ տարածման արդյունքը բերեց կրոնը տարածելու և հավատքի ամրապնդման մղում, ինչը նշանակում է, որ անհրաժեշտություն կար կրոնական գաղափարը թարգմանել բազմաթիվ լեզուներով:

Առաջին հայտնի կրոնական թարգմանություններից է Հին Կտակարանի Աստվածաշնչի հունարեն թարգմանությունը մ.թ.ա. III դարում: Թարգմանությունը կոչվում է «Յոթանասնից»՝ Աստվածաշնչի թարգմանությունը եբրայերենից հունարեն։ Աստվածաշնչի հունարեն թարգմանությունը դարձավ Աստվածաշնչի ապագա թարգմանությունների հիմքը, որոնք հաջորդեցին բազմաթիվ լեզուներով։

Քանի որ կրոնը մեծ դեր է խաղացել թարգմանության զարգացման գործում, վաղ եկեղեցին անվանել է Ջերոմին որպես թարգմանության հովանավոր սուրբ։ Մեր թվարկության չորրորդ դարում Սուրբ Ջերոմը թարգմանեց Աստվածաշունչը լատիներեն, և լատիներեն Աստվածաշունչը սկսեց հիմնականում օգտագործվել Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցում: Ներկայացվեց բողոքականությունը, որը նաև անհրաժեշտություն առաջացրեց շարունակել Աստվածաշնչի և կրոնական այլ բովանդակության թարգմանությունը այլ լեզուներով։ Կաթոլիկության և բողոքականության միջև էական տարբերություններից էր կարևոր հատվածների հակադրությունն ու թարգմանության ընթացքում առկա հակասականությունը:

Ժամանակակից թարգմանություն

Մինչ տպագրության առաջանալը, երբ քչերն էին կարողանում կարդալ, գրավոր տեքստերի մեծ մասը լատիներեն էր։ Տպագրությունը, սակայն, մեծ ազդեցություն ունեցավ լեզվի օգտագործման և մարդկանց գրագիտության վրա։ Լատիներենի օգտագործումը նվազեց, քանի որ այժմ տեքստերը կարող էին թարգմանվել և նույնիսկ տպագրվել տարբեր տեղական լեզուներով, ավելի շատ մարդիկ սովորելու և կարդալու հնարավորություն են ստանում:

Վաղ մասնագիտական թարգմանության մեջ քիչ ուշադրություն էր դարձվում թարգմանության ճշգրտությանը: Սա թարգմանության «հարմարեցման» ժամանակաշրջանն էր, քանի որ առանձին բառերի թարգմանության մեջ դեռ ճշգրտություն չկար։ Օրինակ, երբ թարգմանիչը թարգմանելիս բառի իմաստը չէր հասկանում, նրանք ամբողջովին բաց էին թողնում այն: Սա թարգմանիչներին մեծ վերահսկողություն տվեց իրենց լսարանի վրա, քանի որ նրանք ի վերջո ձևավորեցին այն տեքստերը, որոնք մարդիկ կարդում էին:

Ակադեմիական ոլորտում թարգմանությունն ուսումնասիրելը հասկացություն դարձավ մոտ 1950-ականներին, երբ առաջացան
ինստիտուտները: Հաստատությունները թույլ տվեցին միջմշակութային փոխազդեցությունների և գիտելիքների փոխանակում, որտեղ տարբեր լեզուների ներկայացուցիչներ հավաքվում էին թարգմանություն սովորելու։

Այժմ մեքենայական թարգմանությունը լայնորեն ընդունվել է թարգմանությունը բարելավելու և հեշտացնելու համար, ընդ որում ամբողջ աշխարհում թարգմանիչներին օգնում են համակարգիչները: Այն նպաստում է լեզվի գիտության և համակարգիչների կիրառումը թարգմանության զարգացման համար:

Արդյունաբերական հեղափոխության պատճառով տնտեսության արագ զարգացումը վերածվեց նոր մեքենաների, որոնք թույլ տվեցին տեքստերի ավելի արագ և հեշտ արտադրություն՝ ստեղծելով ընկերությունների համար թարգմանելու և արտաքին շուկաներ մուտք գործելու անհրաժեշտություն: Հետևելով 18-րդ դարին՝ թարգմանությունը օգնեց գլոբալացնել տնտեսությունը, բազմաթիվ ձեռնարկություններ օգտվելով պաշտոնական թարգմանչական ծառայություններից: Մեքենայական թարգմանության և ինտերնետի զարգացումը ամբողջովին հեղափոխել է փաստաթղթերը թարգմանելու, մուտք գործելու և հասկանալու ունակությունն ամբողջ աշխարհում:

Այսօր թարգմանիչները մի քանի գործիքներ ունեն, ինչպիսիք են ինտերնետը և դյուրակիր համակարգիչները, որոնք կօգնեն թարգմանության գործընթացին: Թարգմանչական ծառայությունները նույնպես մեծ նշանակություն են ձեռք բերել հասարակության մեջ, քանի որ աշխարհը գնալով փոխկապակցվում է տնտեսության, կրթության, գիտելիքների փոխանակման և առևտրի միջոցով:

Տեսնելով, թե որքան հեռու է հասել թարգմանությունը տարիների ընթացքում, մենք կարող ենք գնահատել պատմության վաղ շրջանի թարգմանիչների կատարած ծանր թարգմանչական աշխատանքը: Բացի այդ, մենք ուրախ ենք այսօր ավելի ճշգրիտ և լայնորեն հասանելի թարգմանությունների համար: Մենք շնորհակալություն ենք հայտնում բոլոր թարգմանիչներին, ովքեր քրտնաջան աշխատում են աշխարհն առաջ տանելու համար: